วันนี้เรากำลังก้าวเข้าสู้ยุคดิจิตอล เครื่องมือและเทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น Big Data, Robotics Process Automation (RPA), Blockchain, Data Analytics, Machine Learning รวมไปถึง Artificial Intelligence (AI) ถูกพูดถึงในวงกว้าง กระทั่งหลายท่านอาจกังวลว่าหลายอาชีพรวมถึงอาชีพนักบัญชีของเราจะถูกหุ่นยนต์เข้ามาแทนที่ และสงสัยว่าสิ่งเหล่านี้จะทำให้บทบาทของนักบัญชีเปลี่ยนแปลงไปมากน้อยเพียงใด คำกล่าวที่ว่า “เรียนบัญชีไม่ตกงานแน่นอน” จะยังคงอยู่จริงหรือไม่ และเราต้องเตรียมพร้อมรับคลื่นการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีครั้งใหญ่นี้อย่างไร
ในมุมมองของนักบัญชีบริหาร บทบาทของนักบัญชีก็ยังคงมุ่งเน้นสร้างคุณค่าให้ธุรกิจ เทคโนโลยีใหม่ๆ จะเข้ามามีส่วนช่วยให้นักบัญชีสามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพราะนอกจากนักบัญชีจะสามารถลดเวลาการทำงานแบบซ้ำๆ ในส่วนที่หุ่นยนต์ทำได้แล้ว ยังสามารถนำเสนอข้อมูลได้รวมเร็วและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อให้ผู้บริหารตัดสินใจได้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย จึงอาจกล่าวได้ว่า นักบัญชียุคดิจิทัลสามารถนำเอาเทคโนโลยีมาใช้เป็นข้อได้เปรียบเพื่อให้ตนเองสามารถเป็น Business Partner หรือคู่คิดธุรกิจได้อย่างเต็มตัว
นักบัญชีกับบทบาท Business Partner หรือคู่คิดธุรกิจ
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หน้าที่ของนักบัญชีบริหารคือ จัดเตรียม วิเคราะห์ และนำเสนอข้อมูลเพื่อใช้ในการตัดสินใจของผู้บริหาร หากได้ลองพิจารณาดูแล้ว เรามักพบว่าเราใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการจัดเตรียมข้อมูล และรายงานต่างๆ และเน้นการวิเคราะห์ผลการดำเนินงานในอดีต (Backward-Looking) แต่สำหรับการเป็นคู่คิดธุรกิจในยุคดิจิทัลนั้น บทบาทของนักบัญชีจะเริ่มต้นหลังจากที่รายงานและการวิเคราะห์แบบมาตรฐานได้ถูกสร้างออกมาแล้วโดยระบบอัตโนมัติ และจะเน้นการวิเคราะห์และหา Business Insight แบบมองไปข้างหน้า (Forward-Looking) รวมทั้งตั้งคำถามและวิเคราะห์ด้วยวิธีที่หลากหลายเพื่อให้ได้มุมมองที่แตกต่าง โดยนักบัญชีจะต้องทำงานควบคุ๋ไปกับ Business Function อื่นๆ เพื่อตอบโจทย์และขับเคลื่อนธุรกิจให้มีผลการดำเนินงานที่ดีขึ้นนั่นเอง
Association of International Certified Professional Accountants ได้ให้มุมมองที่น่าสนใจเกี่ยวกับแนวโน้ม 3 ประการของการเป็น Business Partner ของหน่วยงานบัญชีและการเงินไว้ดังนี้ค่ะ
จะได้เห็นว่าผลกระทบของแนวโน้มทั้ง 3 ประการคือ นักบัญชีบริหารจะมีบทบาทที่กว้างขึ้นในการช่วยเรื่องการตัดสินใจของธุรกิจนั่นเองค่ะ
ทักษะของนักบัญชีบริหารในยุคดิจิทัล
นักบัญชีต้องสามารถหาวิธีใหม่ๆ ในการจัดการ วิเคราะห์ และดึงเอาคุณค่าที่ซ่อนอยู่ในข้อมูลออกมาให้ได้ สามารถใช้ทักษะการคิดเชิงวิเคราะห์เพื่อหาประเด็นของธุรกิจที่น่าสนใจ และสามารถตั้งคำถามได้ถูกต้องซึ่งจะนำไปสู่การหาคำตอบและทางออกที่ตอบโจทย์ของธุรกิจ
แน่นอนว่าเมื่อนักบัญชีถูกคาดหวังให้รับบทบาทที่กว้างขึ้น นักบัญชีก็จำเป็นต้องพัฒนาทักษะในด้านต่างๆด้วย เช่น
- ในการหา Insight และช่วงวางแผลกลยุทธ์และนวัฒกรรมของธุรกิจ นักบัญชีจำเป็นต้องพัฒนาทักษะขั้นสูงในการทำงานกับข้อมูล ซึ่งรวมถึงทักษะการตั้งคำถามและการใช้เครื่องมือใหม่ๆเพื่อจัดการและวิเคราะห์ข้อมูล
- นักบัญชีต้องแปลงข้อมูลให้เป็น Insight และเป็นตัวกลางสื่อสาร Insight ให้แก่ผู้บริหารจึงต้องสามารถสื่อสารด้วยภาษาธุรกิจ และสื่อสารกับผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยี เช่น Data Scient ได้
- ในการจัดการระบบอัตโนมัติ และ AI นักบัญชียังคงต้องรู้สึกในทักษะด้านการบัญชีและเข้าใจขอบเขตลักษณะการดำเนินงานธุรกิจอย่างถ่องแท้
- นอกจากนี้ นักบัญชียังต้องสามารถเชื่อมโยงสิ่งต่างๆในองค์กรเข้าด้วยกัน ตั้งแต่ข้อมูลกระบวนการทำงาน ตลอดจนผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งหมด เพื่อให้สามารถผลิตข้อมูล Insight และนำเสนอทางออกที่เหมาะสมและตรงตามความต้องการของผู้ใช้ อันจะนำไปสู่งการขับเคลื่อนธุรกิจให้ประสบความสำเร็จ
นักบัญชีสามารถเตรียมตัวอย่างไรได้บ้าง
ผู้เขียนขอนำบางส่วนของแนวทางการเตรียมตัวเป็นนักบัญชียุคดิจิทัลที่ Institute of Management Accountants ได้เสนอแนะไว้มาฝากท่านผู้อ่านดังนี้ค่ะ
- เปิดใจรับและมองเทคโนโลยีเป็นโอกาส ตั้งใจเป็นคู่คิดธุรกิจอย่างแท้จริง สร้างแรงผลักดันในการทำงาน และความสัมพันธ์กับบุคคลจากภายนอกหน่วยงานบัญชี
- พัฒนาทักษะการสื่อสาร และบริหารความสัมพันธ์กับผู้อื่น
- พัฒนาความสามารถในการคิด ระบุประเด็นสำคัญ ตั้งคำถาม ออกแบบและแปลผลการวิเคราะห์ให้เหมาะสม
- พัฒนาทักษะการคิดในระดับกลยุทธ์ ทำความเข้าใจในธุรกิจหลากหลายมิติ
- เพิ่มทักษะการบริหารความเสี่ยง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance)
- ให้ความสำคัญกับนวัตกรรมและการบริหารการเปลี่ยนแปลง (Change Management) และพัฒนาทักษะการคิดอย่างสร้างสรรค์
- พัฒนาเรื่อง Data Analysis ซึ่งรวมถึงทักษะเรื่อง Data Mining, Modeling, และ Visualization
ในโลกธุรกิจวันนี้ คงไม่มีใครสามารถต้านทานคลื่นการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีนี้ได้อีกแล้ว มีการคาดการณ์ว่าผลกระทบของหุ่นยนต์ที่จะเข้ามาทำงานแทนมนุษย์จะมากขึ้นอย่างน่าตกใจในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า คำกล่าวที่ว่า “เรียนบัญชีไม่ตกงานแน่นอน” จึงอาจไม่จริงอีกต่อไปแล้ว หากเราไม่ปรับตัวเพื่อให้ก้าวทันเทคโนโลยีซึ่งรุดหน้าไปอย่างรวดเร็ว ผู้เขียนมองว่าการก้าวออกมาจากบทบาทนักบัญชีแบบดั้งเดิมมาสู่การเป็นคู่คิดธุรกิจนับเป็นความท้าทายที่สำคัญ นักบัญชีเราจะต้องปรับตัวให้รวมเร็ว ไม่ยึดติดการทำงานแบบเดิม และเรียนรู่เพื่อพัฒนาทักษะของตัวเองอย่างต่อเนื่องโดยเราสามารถเริ่มตั้งแต่วันนี้เพื่อให้มั่นใจว่าเราพร้อมสำหรับการเป็นคู่คิดธุรกิจในยุคดิจิทัลค่ะ
แหล่งอ้างอิง: CGMA, “Building a better business, together: Welcome to finance business partnering, 2018 Roef Lawson, “Management accounting Competencies: Fit for Purpose in a Digital Age?”, IMA, April 2018โดย นางวัทรยา พรพิพัฒน์กุล …..กรรมการในคณะกรรมการวิชาชะด้านการบัญชีบริหาร Newsletter จดหมายข่าวสภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์ ISSUE 73